وزارت راه و شهرسازی در سال نخست دولت چهاردهم، با رویکردی نوین در دیپلماسی حمل‌ونقل توانست جایگاه ترانزیتی ایران را در منطقه تقویت کند. این تحولات نه‌تنها موجب رشد ترانزیت و توسعه همکاری‌های بین‌المللی شد، بلکه مسیر تبدیل ایران به هاب لجستیکی منطقه را هموار ساخت.
حمل‌ونقل، فقط ساخت جاده و راه‌آهن نیست؛ امروز به ابزاری قدرتمند در دیپلماسی و اقتصاد جهانی تبدیل شده. ایران هم در سال اول دولت چهاردهم با تمرکز بر دیپلماسی حمل‌ونقل، تلاش کرده جایگاه ژئوپلیتیکی خود را در منطقه و جهان تقویت کند.
ایران و بازآفرینی نقش در کریدورهای منطقه‌ای
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای وزارت راه و شهرسازی در سال گذشته، احیای کریدور بین‌المللی شمال – جنوب بود. شاخه شرقی این کریدور با هدف انتقال ۲۰ میلیون تن کالا تا ۲۰۲۸ و شاخه غربی آن با ظرفیت ۱۵ میلیون تن تا ۲۰۳۰ دوباره فعال شدند.
ایران همچنین موفق شد کرسی ریاست دوره‌ای کمیسیون بین‌دولتی تراسیکا (اتصال آسیا به اروپا) را کسب کند و ریاست سیزدهمین اجلاس وزرای حمل‌ونقل سازمان همکاری اقتصادی (اکو) را نیز بر عهده بگیرد.
همکاری‌های چندجانبه و دوجانبه
وزارت راه در سال ۱۴۰۳ با کشورهای همسایه و منطقه روابط گسترده‌ای برقرار کرد؛ از جمله:
-
اختصاص ظرفیت‌های لجستیکی برای کشورهای محصور در خشکی در بنادر ایران.
-
ایجاد بندر خشک ریلی آپرین برای آسیای مرکزی و قفقاز.
-
توافق‌های حمل‌ونقل جاده‌ای با کشورهایی مثل ترکیه، پاکستان، ترکمنستان و ازبکستان.
-
تسهیل تردد مرزی و کاهش هزینه‌ها برای افزایش ترانزیت کالا.
زیرساخت‌های تازه برای پیوستگی سرزمینی
ایران در سال گذشته پروژه‌های بزرگی را کلید زد تا شبکه حمل‌ونقل داخلی و بین‌المللی به هم متصل شود:
-
آغاز عملیات ساخت راه‌آهن رشت – آستارا و تکمیل پایانه ریلی آستارا.
-
ساخت پل و پایانه مرزی جدید با آذربایجان.
-
توسعه پایانه‌های مرزی با ارمنستان.
-
احداث راه‌آهن مرند – چشمه ثریا برای تکمیل حلقه چین تا اروپا.
-
شروع پروژه راه‌آهن شلمچه – بصره و چابهار – زاهدان.
-
توسعه ۱۰ پایانه مرزی جاده‌ای با همسایگان.
رکوردشکنی ترانزیت ایران
سال ۱۴۰۳ برای ایران یک سال تاریخی در حوزه ترانزیت بود. بیش از ۲۰ میلیون تن کالا از مسیر ایران عبور کرد؛ یعنی نیمی از هدف برنامه هفتم توسعه تنها در یک سال محقق شد.
همچنین، ترانزیت ریلی نسبت به سال قبل ۴۸ درصد رشد داشت که نشانه‌ای از تغییر رویکرد به سمت حمل‌ونقل پایدارتر و اقتصادی‌تر است.
تحرکات دیپلماتیک گسترده
وزارت راه و شهرسازی در سال گذشته در نشست‌ها و اجلاس‌های متعددی حضور فعال داشت؛ از جمله:
-
امضای اسناد همکاری با کشورهایی مثل روسیه، ترکمنستان، پاکستان، آذربایجان، هند و امارات.
-
برگزاری اجلاس‌های کمیسیون مشترک.
-
ریاست ایران بر اجلاس تراسیکا.
-
حضور وزیر راه در کنفرانس‌های بین‌المللی و سفرهای رئیس‌جمهور به کشورهای منطقه.
جمع‌بندی
یک سال گذشته نشان داد که دیپلماسی حمل‌ونقل به یکی از ابزارهای کلیدی سیاست خارجی و اقتصاد ایران تبدیل شده است. احیای کریدورها، توسعه زیرساخت‌ها و افزایش همکاری‌های منطقه‌ای نه‌تنها درآمد ملی را افزایش داده، بلکه جایگاه ژئوپلیتیکی ایران را به‌عنوان یک هاب لجستیکی در منطقه تثبیت کرده است.